NİÇİN KUR’AN’I ÖNCELEMELİYİZ?

 

NİÇİN KUR’AN’I ÖNCELEMELİYİZ?

Bir öğretiyi doğru olarak anlamak ve yaşamanın yolu o öğretinin kurucu metniyle mümkündür. İslam’ın kurucu metni de Kur'an’dır. Hz. Peygamber ve sahabe İslami bilinci Kur’an’dan öğrenmiştir. Bunun içinde Kur’an bir Müslüman için başvuru kitabı değil başucu kitabı olmalıdır.

İlk dönem İslam toplumu Kur'an'ın öğretileri ve Rasulün örnekliğini yaptığı uygulamalarla belirginleşmişti. Toplumun Kur'anî değişim sürecini yaşayarak kendisini değiştirmesi (13/11) ile ortaya çıkan olgu, peygamberin ölümünü izleyen zaman diliminde "olumsuz olarak değişim" sürecine yöneldi. Bu devrede islam'la öteki düşünce sistemlerinin uzlaştırılması, bölgesel olaylar, fıkıh ekolleri, kelam ilmindeki münakaşalar, Şark dinleri ile Hind Tasavvufu ve Yunan Felsefesi'nin etkisiyle hızlandırıldı. İnançta akaid esasları, fıkıhla hukuk ekolleri, felsefe ekolleri, Kur'an'ı tefsir ekolleri ortaya çıktı. Ekollerin oluşumu esnasında da Şia-Sünni arasındaki anlaşmazlık ve açılım iyice belirginleşirken ümmet içerisindeki aklî tartışmaların düşmanlıklara dönüştürüldüğü olumsuzluklar yaşandı. Mızraklara takılan Kur'an, yaratılıp-yaratılmadığı biçimindeki tartışmanın da odağını oluşturdu.

Kur’an bilgilendiren, bilinçlendiren, iman ve şahsiyet oluşturan; varlık alanlarına dair kesin ve çelişkisiz bilgiler sunan; söz ve içerik olarak aynısı ile taklidi imkânsız, muttakiler için hidayet kitabıdır.

İnsanın anlam arayışında yanlış adreslere başvurarak zaman kaybetmemesi ve sonu belli olmayan yollarda kaybolmaması için bir rehbere ihtiyacı vardır. O rehber de Kur’an’dır. İnsanın anlam arayışında doğruyu yanlıştan ayırt edecek bir bilince ihtiyacı vardır. O bilinci kazandıracak Kur’an’dır. Çünkü Kur’an Furkan (:doğruyu yanlıştan ayıran) dır. Furkan Ku’ran’ın isimlerindedir (2/185; 25/1).

“Ey İman Edenler! Eğer Allah’a karşı gelmekten sakınırsanız; O, size iyiyi kötüden ayırt edecek bir kavrayış (Furkan) verir ve sizin kötülüklerinizi örter, sizi bağışlar. Allah, büyük lütuf sahibidir (8/29).”

İnsanın anlam arayışına Kur'an’ın Furkan özelliğiyle beraber, Allah’ın insanın yaratılış kodlarına işlediği fücur ve takva yetisi de yol gösterir. “Nefse ve ona ‘bir düzen içinde biçim verene.’ Ve nefse fücuru (:sorumluluktan kaçma) ve takvayı (:sorumluluk yüklenmeyi) kodlayana yemin olsun ki: Nefsini/benliğini (fücurdan) arındırıp temizleyen kurtuluşa ermiştir. Onu kirletip (potansiyelini) örtense kayba uğramıştır (91/7-10).”

Kur’an’ı öncelemenin ve önceleyenlerin karşısına bir takım kadim hurafeler ve modern hurafeler çıkmaktadır. Gelenek, mezhepler, tasavvuf, tarikat ve cemaatler kadim hurafelerden; ılımlı İslam, tarihsellik ve Kur’an’a parçacı yaklaşımlar da modern hurafelerdendir.

Ayetlerine baktığımızda, Kur’an’ın nasıl bir kitap olduğuyla ilgili birçok tarif ile karşılaşırız. Kur’an doğruya ulaştıran rehberimiz (huda) - (2/2,97) , yolumuzu aydınlatan ışığımız (nur) – (4/174, 5/15), hayatımıza canlılık kazandıran (ruh)- (16/2, 40/15), doğruyu yanlıştan ayıran ölçümüz (furkan) – 82/185, 3/4, 25/1), gerçeği getiren ve temsil eden (hakk) - (6/5, 43/30), ayrılık ve anlaşmazlık içinde kalanlara bir delil (ilim) – (2/120, 2/145, 6/148, 13/37, 42/14, 45/17), manevi hastalık ve aksaklıklarımızı gideren (şifa) – (10/57, 16/69, 17/82, 41/44), Allah yolunda ve zorluklara karşı mücadele etmek için bir müjde (büşra) – (2/97, 16/89,102, 27/2), okunsun anlaşılsın diye kolaylaştırılmış, apaçık kılınmış kitap (mübin) - (4/174, 6/59, 10/61), din adına gerekli olan her şeyi detaylı bir şekilde açıklayan bir yasa (mufassal) – (11/1), apaçık ifadeler ile beyan eden kitap (tıbyan) – (6/105, 75/18-19), düşünenler için bir bilgelik kaynağı (hikmet) – (31/2), gerçeği belirleyen bir kanıt (beyyine) – (2/211, 35/40, 98/1,4), insanlar arasında adaleti sağlayan evrensel bir yasa (hüküm) – (3/58, 36/2), inananları, dosdoğru yol üzerinde birleştiren Allah’ın yeryüzündeki ipi (hablullah) – (3/103), insanlara kıyamete kadar yol gösterecek olan önder (imam), öğüt verici ve hatırlatıcı öğretmenimizdir (zikir) – (381), tutunulacak en kuvvetli/güçlü kulp (urvetül vüskâ) – (2/256), sözlerin en güzeli (ahsenül hadis) – (39/23), bütün ilkelerinde öğüdü esas alan ve öğüdün nasıl verileceğini öğreten (meviza) – (2/275, 10/57, 16/125) … bir kitaptır.

Yukardaki parağraf hem bir Kur’an tarifi hem de Kur’an’ın muhtevasıdır. Kur’an zengin bir içeriğe sahiptir. Kur’an’ı yetersiz görüp onu işlevsiz olarak dışlayanlar zihinsel olarak hastadırlar. Kur’an’ın yolu incelenip o yolda yürünmezse yolumuzun Kur’an dışı şirk yollarına düşmesi kaçınılmazdır.