ZİHİNSEL KÖRLÜK

 ZİHİNSEL KÖRLÜK

Kur’an açısından zihinsel körlük, zihnin ve aklın hakikati görememesi, yani gerçekleri anlamama ve kavramama halidir. Bu kavram Kur’an’da genellikle “basar”  ile “basiret” (içgörü, anlayış) arasındaki fark üzerinden açıklanır. Zihinsel körlük, çoğu zaman inkar, kibir, gaflet ve kalp (zihin) mühürlenmesi gibi manevi sebeplerle ilişkilendirilir. Zihinsel körlük, insana verilmiş olan akıl, zihin ve duyuların doğru kullanılmaması sonucudur.

Kur’an’da Zihinsel Körlüğe Dair Ayetler

Yeryüzünde gezip dolaşmadılar mı ki akledecek zihinleri, işitecek kulakları olsun? Doğrusu, bakışlar kör olmaz ancak kafaların için-deki zihinler körelir. “Doğrusu, bakışlar kör olmaz, ancak kafaların içindeki zihinler körelir.” Hac/46

Muhakkak ki cinlerden ve insanlardan yayıp çoğalttıklarımızın çoğu cehennemliktir. Çünkü onların zihinleri vardır, onunla kavramazlar; gözleri vardır, onunla görmezler; kulakları vardır, onunla işitmezler. Bunlar hayvanlar gibidir hatta daha da şaşkındırlar. İşte bunlar gafillerdir. A’raf /179

Kim dünyada kör ise o kimse ahirette de kördür, yolca da daha sapkındır. (İsra/72)

İlâhî yasaklara uymamanın zararı sadece ahiret ile sınırlı değildir. Hakikate kör olmayı tercih edenler aslında dünyada iken artan bir sapma ile cezalandırılmaktadır. Bu sapmada sadece kişinin kendi ile ilgili bir belâ değil, salgın bir hastalık gibi başkalarına da bulaşan bir virüstür.

Taha/124: “Kim de benim zikrime sırt çevirirse artık onun için sıkıntılı bir hayat vardır. Kıyamet günü de onu kör olarak toplanma yerine getiririz.”

Bu ayet Kur’an kıssalarına yaklaşmada bize bir üslûp öğretmektedir. O da, Kur’an’ın öğütlerini; kötü yaşamın, dar ve sıkıntılı sosyal düzenin panzehri olarak ele almaktır. ‘Maîşeten denkâ’ ibareside, lâfzen “dar bir geçim” anlamına gelmektedir. Bununla kastedilenin ise, kötü yaşantı ve illegal yollarla elde dilen haram kazançtır. Burada geçen sıkıntılı yaşam ifadesi, yanlış yorumlarla açıklanmaya çalışılmış ve kimileri bu sıkıntının kabirde yaşanacağını ileri sürerken, kimileri de ahirette çekileceğini iddia etmişlerdir. Ancak bu görüşlerin ikisi de doğru değildir. Çünkü Kur’an’a göre kabir hayatı diye bir hayat söz konusu olmadığı gibi, ahirette yaşanacak sıkıntılar da zaten ayetin devamında ayrıca yer almaktadır. Bu sebeple bu pasajda konu edilen sıkıntılar dünya hayatındaki sıkıntılar olup Rabbimiz bu sıkıntıları birçok ayette açıklamıştır. 

Taha/125: O da: “Rabbim, beni neden kör olarak toplanma yerine getirdin, oysa ben görüyordum?” der. Taha/126: (Allah da): “İşte böyle, sana ayetlerimiz geldi fakat sen onları unuttun, bugün de işte böyle unutulursun.” der.

Kur’an’da geçtiği şekilde nisyan, sıradan unutma değil; daha çok, ihmal ve umursamazlığın sonucu olan yarı kasıtlı bir unutmadır. Bu sebeple Kur’an, Allah’ı unutan insanın da Allah tarafından gözden çıkarılacağını açıklar. Kur’an’daki bütün nisyan kelimeleri için daima “umursamamak, ağza almamak, önemsememek” anlamı itibara alınmalıdır. (Lisânü’l–Arab) Çünkü nisyan kelimesi Allah’a da izafe edilmiştir, Allah ise asla unutmaz. (“Benim Rabbim yanılmaz ve unutmaz.” Taha/52. Ayrıca bkz. Furkân/18, A’râf/51, Secde/14). Nisyanın karşıtı ve nisyandan kurtulmanın yolu zikirdir ki, o da hatırda tutmak için anmak, gündeme getirmektir. Kur’an’ın öğretisini unutmamak, unutulmamanın ve insanlık tarihine kalıcı, hayırlı ve güzel eserler bırakmanın da bir yoludur.

Ra’d/19: Peki sana Rabbinden indirilenin hak olduğunu bilen kişi, kör olan gibi midir? Ancak derin kavrayış sahipleri öğüt alıp düşünebilirler.

Zihinsel Körlüğün Sebepleri

Kibir: Hakikati kabul etmeme hâli. Gaflet: Dünya meşgalesi içinde hakikatten uzaklaşmak. Nefsani arzular: Gerçeği çarpıtmak ve saptırmak. Kalbin (zihin) mühürlenmesi: Sürekli inkâr sonucu kalbin artık hakikati alamaz hale gelmesi (Bakara 7).

Zihinsel Körlüğün Tedavisi                                                               

Kur’an’a göre zihinsel körlükten kurtulmanın yolları: Tefekkür (derin düşünme), Kur’an’ı anlamaya çalışmak, samimi niyetle hakikati aramak, dua ve öz temizliği, nefsi tezkiye (arınma).